Günün kitabı: Stalingrad Siperlerinde / Viktor Nekrasov

Kastaş yayınlarından, "Stalingrad muharebesi" hakkında 1987 yılında basılan diğer bir kitap!

(Eski adıyla, Baskan yayınları)

320 sayfalık kitap, Naime Yılmazer tarafından tercüme edilmiş.

Wiktor Platonowitsch Nekrassow (russisch Виктор Платонович Некрасов, wiss. Transliteration Viktor Platonovič Nekrasov; * 4. Juni^jul./ 17. Juni 1911^greg. in Kiew; † 3. September 1987 in Paris) war ein sowjetischer Schriftsteller.
Er schrieb hauptsächlich Bücher über den Großen Vaterländischen Krieg, konzentrierte sich in seinen Werken aber nicht auf die kriegsstrategischen Aspekte der Ereignisse oder das Heroische, sondern auf die Tragik des individuellen Menschen und dessen Reaktion auf den Krieg.
Nekrassow besuchte eine Fachschule für Eisenbahnbau und studierte Architektur. Am Zweiten Weltkrieg nahm er als Regimentsingenieur und stellvertretender Kommandeur eines Pionierbataillons teil und erlebte die Schlacht von Stalingrad. Sein 1946 erschienener Roman In den Schützengräben von Stalingrad (V okopach Stalingrada) gehört zu den ersten literarischen Verarbeitungen dieser Schlacht und brachte ihm den Stalinpreis ein.^[1]
Wegen seiner offenen Regimekritik wurde er 1973 aus der Kommunistischen Partei ausgeschlossen. 1974 emigrierte er schließlich nach Frankreich, wo er als Redakteur bei der Emigrantenzeitschrift Kontinent tätig war und neben seiner Autobiografie auch den Exil-Roman Drei Musketiere aus Leningrad niederschrieb

Fransız yayınevi Paul Carell’in kitaplarını nasıl çoğalttı?

Önceki yazılarımda, Paul Karl Schmidt takma adıyla yazan, Paul Carell’ in, Türkçe’ ye çevrilmiş kitaplarına bir göz atmıştık.

Ülkemizde ki ilk kitabının, orijinali 1963 yılında yayınlanan, “Unternehmen Barbarossa” (Barbarossa Harekâtı / 1941-1945 Alman-Sovyet Savaşı ) olduğunu görüyoruz. Sinan yayınları tarafından 1974 yılında piyasaya verilen bu kitabı, Baskan yayınlarından 1980’li yılların ilk yarısında çıkan diğer kitapları izliyor.

1981 yılında, Baskan yayınları’ nın, “İkinci Dünya Savaşı Belgeseli” isimli dizisinde, “Kursk Savaşı” olarak dilimize çevrilen ikinci kitabını görüyoruz.

1983 yılında, Carell’in iki kitabı dilimize çevrilmiş ve her ikisi de, Baskan yayınları tarafından piyasaya verilmiş. Birincisinin ismi “Stalingrad’ın sonrası”. İkinci kitap, "Çöl tilkisi: Rommel”. (Ancak, bu kitap, Baskan yayınları’nın isim değişikliği nedeniyle, Kastaş yayınları'ndan çıkmış.)
Bu üç kitabın Almanca orijinallerini İnternette aradığımda, “Stalingrad’ın sonrası” ve “Kursk savaşı” isminde kitaplar bulamadım. Kitaplar Fransızca’dan tercüme edildiğinden, Fransız siteleri üzerinden yaptığım araştırmada, bu iki kitabın aslında, 1970 yılında yayınlanan üç kitaplık bir seriye ait olduğunu saptadım.

1- Après Stalingrad Opération / Opèration Terre brûlée

2- La bataille de koursk / Opèration Terre brûlée

3- Les Russes déferlent / Opération Terre brûlée

Biraz daha araştırınca, bu üç kitabın, aslında, 2 sene önce, 1968 yılında, Fransızca’ya tercüme edilmiş tek bir kitabın bölümleri olduğu ortaya çıktı.

Fransızcaya “Opération terre brûlée : De la Volga à la Vistule, décembre 1942-août 1944” ismiyle tercüme edilen kitap, 576 sayfa sayfalık bir eser. 

Orijinali Paul Carell tarafından 1966 yılında “Verbrannte Erde:Schlacht zwischen Volga und Weichsel” (Yanmış toprak: Volga ile Vistül arasında ki sefer) ismiyle yayınlanmış. Almanca orijinalinin 511 sayfa olduğunu bir kenara not edelim. [Türkçe tercümesinde “çorak toprak” deyimi kullanılmış. Ancak uygun düşmemiş.]
Fransızca olarak “Stalingrad’ın sonrası” 310 sayfa, “Kursk savaşı” 309 sayfadan oluşuyor. Dilimize tercüme edilmemiş olan üçüncü kitap 311 sayfadan oluşuyor.

“Stalingrad’ın sonrası” isimli kitabın, Aralık 1942 – Mart 1943, “Kursk savaşı” kitabının, Mart – Eylül 1943, üçüncü kitabın, Eylül 1943 – Ağustos 1944 dönemini kapsadığı, başlıkta belirtilmiş. Üçü toplandığında, 930 sayfalık bir kitap ortaya çıkıyor. Ortaya çıkan 419 sayfalık farktan anlaşılabileceği gibi, Fransız yayınevi, Paul Carell’in diğer kitabından (sanırım, “Barbarossa Harekâtı”) alıntı yapmış. Yoksa, bir tercümeden bu kadarlık bir fark oluşmaz.

Baskan yayınlarından çıkan iki kitabın Fransızça’dan dilimize tercüme edildiğini düşünürsek, aslında iki defa tercüme söz konusudur. Her tercümede sayfa kaybı veya artışı olabileceğini unutmadan kaba bir hesap yapalım.
Dilimize çevrilmiş haliyle, Kursk Savaşı 272 sayfa, Stalingrad’ın sonrası, 276 sayfa, toplamda 548 sayfalık bir eser karşımıza çıkıyor. Yani, Fransızca ilk iki kitabın toplamıyla karşılaştırdığımızda, 71 sayfalık bir eksiklik var ki, bu fark, peşpeşe, iki ayrı dile tercüme edilmiş iki kitap için normal sayılabilir.

Paul Carell'ın dilimize çevrilmeyen diğer kitapları!

"Askeri tarih" edebiyatına, özellikle 2. Dünya Savaşı dönemine ait eser veren yazarlardan dilimize en çok çevrilen, Paul Carell olmuştur. Farklı yayınevlerinden bir kaç kitabı Türkçemize çevrilen bu yazarın dilimize çevrilmeyen diğer kitapları:

Sie kommen! Die İnvasion der Amerikaner und Briten in der Normandie 1944, 1960 (Geliyorlar! 1944 yılında, Amerikalı ve İngilizlerin Normandiya’yı işgali)

Stalingrad. Sieg und Untergang der 6. Armee, 1992 (Stalingrad. Zafer ve 6. Ordunun yıkımı)

Die Gefangenen. Leben und Überleben deutscher Soldaten hinter Stacheldraht, 1980 (Esirler. Dikenli teller arkasında Alman askerlerinin hayatı ve hayatta kalma mücadelesi)

Der Russlandkrieg. Fotografiert von Soldaten. Der Bildband zur Unternehmen Barbarossa und Verbrannte Erde, 1968 [Rusya savaşı. Askerler tarafından çekilen fotoğraflar. Barbarossa harekâtı ve "Yanmış toprak" dair albüm]

Paul Carell ve Baskan yayınları!

2. Dünya Savaşı'nda Doğu cephesi hakkında yazılmış kitaplardan örnekler ve PAUL CARELL!

George M. Nipe'ın, 3. Harkov muharebesinde savaşan, SS-zırhlı birlikleri üzerine yazdığı kitabı okurken, bu konuda, dilimize çevrilmiş hangi kitapların olduğunu merak ettim. Kütüphanemde yaptığım araştırma beni, Paul Carell’in eserine ulaştırdı.

Bu araştırma esnasında ister istemez geçmişe bir yolculuk yaptım. Benim elimde ki kitaplara göre,1979 yılından itibaren “Baskan yayınları” bu konuda başrolü oynamış. “İkinci Dünya Savaşı Belgeseli” isimli bir dizi yayınlamışlar. Bu dizide göze çarpan yazar isimlerinden birisi olan Paul Carell, bu yazının konusunu oluşturuyor.

Esas ismi, Paul Karl Schmidt olan yazar, 1911 doğumlu olup, fakir bir ailenin tek çocuğudur. Birinci Dünya savaşı sonrası Almanya’sında, bilhassa 1920’li yılların ikinci yarısında yükselmeye başlayan Nazizm’in etkisinde kalmıştır. 1931 yılında, SA birliklerine üye olarak katılmıştır. (SA: Sturm Abteilung: Saldırı kıtası) Kiel üniversitesinde psikoloji öğrenimi gören ve 1936 yılında doktorasını bitiren Schmidt, 1938 yılında SS üyesi olur. (SS: Schutz Staffel: Koruma timi) Burada, üstün konuşma ve yazma yeteneği sayesinde hızla yükselerek, 1940 yılında Dışişleri Bakanı Ribbentrop’un, basın sözcüsü oldu.

En önemli görevi günlük basın konferanslarının hazırlanması olan, Schmidt, aynı zamanda, ünlü Alman propaganda dergisi “Signal”’in içeriğinin hazırlanmasına etki etmiştir. Kişisel olarak da Yahudilerden nefret eden Schmidt, bilhassa Çekoslovakya ve Macaristan Yahudilerinin, toplama kamplarına nakli konusunda her iki ülke yöneticilerine baskı yapmıştır. (Bu konuda yaptığı yazılı açıklamalar, hâlâ, Nürnberg devlet arşivlerindedir.)

2. Dünya Savaşı’nın bitiminden sonra, 06 Mayıs 1945 tarihinde tutuklandı ve 2,5 yıla yakın bir süre hapis yattı. Çıkarıldığı mahkemede sanık değil, tanık muamelesi gördü ve bir ceza almadan serbest bırakıldı. 1950 yılından itibaren “Kristall” dergisinde makaleler yazmaya başladı. Yazarken, önceleri “Paul Karell”, sonraları “Paul Carell” ve “P.C. Holm” takma isimlerini kullandı. “Die Welt” (Dünya) ve “Die Zeit” (Zaman) gibi gazetelere yazdığı makaleler sayesinde, Axel-Springer yayınevinde kendisine bir yer edindi. Bu yayınevinin “amiral gemisi” olarak kabul edilen “Der Spiegel” (Ayna) dergisine makaleler yazmaya başladı. Yayınevinin sahibi olan Axel Springer’in özel danışmanı olan Schmidt, Federal Almanya’nın tutucu-sağ olarak isimlendirebileceğimiz kanadında kendine bir yer edindi.

1950’li yıllarda gerek Neo - Nazi akımlarla gerekse eski SS’lerle bağlantı kuran Schmidt’in, 1970’lerde, Alman Gizli Servisi için, ajan olarak çalıştığı, bizzat BND (Bundesnachrichtendienst:Alman Gizli Servisi) tarafından, geçen sene açıklandı. (Spiegel dergisi, 03.06.2013)

20 Haziran 1997 tarihinde vefat eden Schmidt, diğer adıyla Carell, hakkında yukarıda yazdığım kısa özet, bahsedeceğimiz kitapların yazarını biraz daha yakından tanımamız açısından önemlidir. Çünkü sosyal bir bilim dalı olan tarih yazımı, okurlar kadar, hatta onlardan daha fazla yazarlar tarafından yoruma açıktır. Konuyu ele alan yazarın, geçmişi ve kişisel görüşleri, seçtiği kaynaklar, kaynakları analizi ve yorumlayışını derinden etkiler. Bunun yanında, ne kadar tarafsız olmaya kalsa da, her insanın bilinçaltında kendisinin bile farkına varmadığı, öngörüler vardır. Bunlar, çeşitli yorumlarla esere yansıyabilir.

Bu kısa açıklamayı gözönüne alarak, Paul Carell’in Türkçe’ye çevrilmiş kitaplarına bir göz atalım.

1963 yılında yayınlanan, “Unternehmen Barbarossa”, dilimize “Barbarossa Harekâtı / 1941-1945 Alman-Sovyet Savaşı” olarak, emekli albay Hüsnü Erentok tarafından çevrilen ilk kitabıdır. 1973-74 yıllarında 3 cilt halinde ülkemizde Sinan Yayınlarınca piyasaya verilen kitaplar, 3. hamur kağıda basılmış ve karton kapaklıdır. 1. cildi 372 sayfa, 2, cildi 438 sayfa ve 3. cildi 591 sayfadan, toplam 1401 sayfadan oluşan bir eser.

1981 yılında, Baskan Yayınları’nın “İkinci Dünya Savaşı Belgeseli” isimli dizisinde, “Kursk Savaşı” olarak dilimize çevrilen ikinci kitabını görüyoruz. Sâmih Tiryakioğlu tarafından tercümenin, Fransızca basımdan yapıldığı, kitabın orijinalinin “La bataille de Koursk” olarak not düşülmüş olmasından anlaşılıyor. (Aslında, kitabın başlığının “Kursk muharebesi” olması gerekiyor!)Kitap, 272 sayfadan oluşuyor. (Sonunda, “Kaynaklar” gibi bir ek yok, orijinalinde de böyle olup olmadığını bilmiyorum.)

Alias Paul Carell’in dilimize çevrilen diğer bir kitabı, yine Baskan Yayınları’nın “İkinci Dünya Savaşı Belgeseli” isimli dizisinde, 1983 yılında yayınlanmış. İsmi, “Stalingrad’ı sonrası” olan kitap yine Sâmih Tiryakioğlu tarafından Fransızca basımdan (“Après Stalingrad”)  tercüme edilmiş. Orijinali Paul Carell tarafından 1966 yılında “Verbrannte Erde:Schlacht zwischen Volga und Weichsel” (Yanmış toprak: Volga ile Vistül arasında ki sefer) ismiyle yayınlanmış. Fransızca basımı 1969 yılına ait olan kitap, Aralık 1942 – Mart 1943 tarihleri arasında, Stalingrad kuşatması esnasında ve sonrasında, Alman Güney Ordular grubunun Kafkaslar’dan başlayan geri çekilmesini anlatır.

Aynı yıl, bu sefer, İbrahim Artuç’un tercümesi ile “Çöl tilkisi: Rommel” kitabı, Carell’in dilimize kazandırılan diğer bir eseri. Kitabın orijinal ismi, “Die Wüstenfüchse. Mit Rommel in Afrika” (Afrika tilkileri. Rommel ile birlikte Afrika) olup, 1964 yılında yayınlanmış. (Burada gözümüze çarpan, Baskan Yayınları’nın, isminin, Kastaş Yayınları olarak değişmesi oluyor.)

Yazarın dilimize çevrilmeyen diğer kitapları:

Sie kommen! Die İnvasion der Amerikaner und Briten in der Normandie 1944, 1960 (Geliyorlar! 1944 yılında, Amerikalı ve İngilizlerin Normandiya’yı işgali)

Stalingrad. Sieg und Untergang der 6. Armee, 1992 (Stalingrad. Zafer ve 6. Ordunun yıkımı)

Die Gefangenen. Leben und Überleben deutscher Soldaten hinter Stacheldraht, 1980 (Esirler. Dikenli teller arkasında Alman askerlerinin hayatı ve hayatta kalma mücadelesi)

Der Russlandkrieg. Fotografiert von Soldaten. Der Bildband zur Unternehmen Barbarossa und Verbrannte Erde, 1968 [Rusya savaşı. Askerler tarafından çekilen fotoğraflar. Barbarossa harekâtı ve "Yanmış toprak" dair albüm]