İspanyol tercio sistemi!

Daha önceki bir yazıda, Maurice von Nassau ve Gustav Adolf'dan bahsederken, her ikisinin de, temelde, kendisine, İspanyol “tercio”’ların yapısını örnek olarak almıdığını belirtmiştim. Kelime anlamı, “üçte biri” olan, İspanyol “tercio” askeri birimleri, 15. Yüzyıl sonlarında, 16. Yüzyıl başında kurulmuştur. 

“İtalya Savaşları” olarak anılan savaşlar esnasında, görev alan, İspanyol paralı birliklerine komuta eden Gonzalo Fernandes de Cordoba tarafından ortaya atılmış bir fikirdir. Başta tüfek olmak üzere, piyade tarafından kullanılmaya başlanan hafif ateşli silahların doldurulması uzun sürüyordu. Bu da, onları kullanan piyade birliklerini, bu doldurma sürecinde, bilhassa düşman süvarisine, karşı savunmasız bir duruma düşürüyordu. 

Diğer taraftan, tüfekli piyade aynı zamanda, bir sıra halinde ve aynı anda ateş etmek zorundaydı. “Salvo” ateşi adı verilen bu düzenin nedeni, emekleme aşamasında olan ilk tüfeklerin isabet oranının ve tahrip gücünün düşüklüğü idi. Ancak, bu durum, yine doldurma sürecinde, çok sayıda tüfekli piyadenin, bir arada durması nedeniyle, düşmana karşı kolay hedef olması sonucunu doğuruyordu. Bundan dolayı, tüfekli piyadelerin, uzun mızraklı piyadeler tarafından korunması gerekmekteydi. Bu da, her iki tip piyadenin bir arada görev yaptığı askeri birimleri ortaya çıkardı. Genelde, üç tugaydan oluşan birimler halinde muharebe alanında hareket ettiklerinden dolayı, “üçte bir” anlamına gelen ” tercio” isminin takıldığı söylenir.

Bilhassa ateşli hafif silahların (Bundan kasıt, ağırlıklı olarak tüfektir. Tabancaların hem menzil, hem de tahrip gücü açısından etkin olması çok daha sonradır.) kullanım açısından güvenilir hale gelmesi, doldurma sürelerinin kısalması ve atış menzili ile tahrip gücünün artması beklenenden çok daha uzun sürdürmüş. 

Bu gecikmenin nedenleri, sadece teknik gelişim ve/veya sanayi üretim kapasitesi ile ilgili değildir. Sosyal, politik, finansal, askeri nedenlerden oluşan, çok geniş ve birbirini karşılıklı olarak etkileyen uzun ve karmaşık bir gelişim süreçtir. Bu özelliğinden dolayı, emekleme dönemi olarak kabul edilen, 15. Yüzyıl sonu, 16. Yüzyıl başlarında, mızraklı piyadeler tarafından korunarak ateş ettikleri “tercio” sistemi yaratılmıştır. 

Bu sistemi incelediğimizde, tüfekçilerin, daha doğrusu “tüfeğin bir muharebe silahı olarak ne kadar zayıf olduğu ortaya çıkar. Ancak, diğer taraftan, tüfekçilerin, muharebe alanlarının vazgeçilmez bir unsuru haline geldiğini fark ederiz. Çok sayıda tüfeğin tek bir yöne, aynı anda ateş etmesi sonucu oluşan tahrip gücünün küçümsenmeyecek düzeyde olması gerekiyor ki, tüfekçileri korumak, daha doğrusu muharebeye devam edebilmeleri sağlamak için, bu kadar mızrakçı kullanılmaktadır. (Bir tüfekçiye karşılık, 3 mızrakçı!)